Javier Cercas: "Laten we als de pest vluchten voor literatuur die de werkelijkheid mooier voorstelt dan ze is."

De Spaanse schrijver Javier Cercas "krijgt de kriebels" als hij hoort over literatuur die het woord "versiering" gebruikt om een verhaal te vertellen en die bovendien niet "breekt" met de vaststaande regels. en het past zonder dat het uit de ingewanden is gemaakt, maar het vertelt vooral niet de waarheid.

" Slechte literatuur is datgene wat de zaken mooier voorstelt dan ze zijn , datgene wat niet onthult, want verfraaiing verbergt altijd iets. (...) Literatuur is wat er op straat gebeurt, en je moet alles wat daarop lijkt ontvluchten, als de pest", legt de schrijver uit.

Voor Cercas stonden William Shakespeare, Miguel de Cervantes en Franz Kafka ver af van deze literatuur. Zij waren degenen die het verhaal van hun tijd vernieuwden, zowel qua structuur als vorm. Deze betekenis is hem blijvend en beïnvloedt zijn werk.

Het lid van de Koninklijke Spaanse Academie (RAE) werd door het Vaticaan gekozen zodat voor het eerst een schrijver een paus, in het bijzonder de onlangs overleden Franciscus (1936-2025), zou vergezellen op een van zijn apostolische reizen naar Mongolië, een van de landen ter wereld met het kleinste aantal christelijke gelovigen.

Als atheïst en antiklerikaal nam de auteur van Soldiers of Salamis (2001) net als zijn leermeesters de taak op zich om zijn waarheid aan de paus te vertellen. In die ervaring combineerde hij kroniek, theologisch essay en biografie om 'het katholicisme te begrijpen' in The Madman of God at the End of the World (2025).

" Ik heb dit onderwerp op een nogal ondeugende manier behandeld (...) Maar dit boek is niet geschreven om het katholicisme te verdedigen of aan te vallen; ik heb geprobeerd respectvol te zijn", aldus de schrijver tijdens zijn bezoek aan Mexico.

De verteller uit Extremadura groeide op in een gezin met een vurige katholieke devotie , vooral in het gezin van zijn moeder, die er na de dood van haar man zeker van was dat ze hem in de hemel zou ontmoeten, bij de wederopstanding van het lichaam.

Cercas beschouwt dit boek niet als een "eerbetoon" aan zijn moeder, hoewel hij toegeeft dat hij in dit gesprek met de paus wel degelijk een "persoonlijke motivatie" had : hij wilde zijn ouders begrijpen.

"Dit boek komt voort uit een zorg die niet persoonlijker en egoïstischer had kunnen zijn. Mijn moeder zei dat ze mijn vader na zijn dood zou terugzien. Dat is het punt . En het blijkt de kern van het christendom te zijn en de vraag die een kind zou stellen," concludeert hij.

Ondanks de persoonlijke vraagstelling, zoals vaak het geval is bij de 'egoïstische motieven van schrijvers', is het de literatuur die er later 'verantwoordelijk voor zal zijn om het te transformeren tot iets universeels' en de 'obsessies' van Javier Cercas bekend te maken.

Bij zijn poging de religieuze wereld te verklaren, wilde Cercas niet "te slim" zijn of een oordeel vellen over de Kerk, zoals "veel journalisten doen die denken dat ze alles weten" over de kerk, maar hij wilde eerder "makkelijke oordelen vermijden, want alleen dwazen doen dat."

"Slimme mensen streven ernaar om te begrijpen, behalve als we in de rechtbank staan", grapt hij.

In de zuiverste rock-'n-rollstijl van de Rolling Stones die in de tekst wordt genoemd, doorbreekt Cercas "de plechtigheid en rouw waarmee de Kerk wordt beschouwd" en eindigt aan het begin van zijn werk met de zin van de Londenaren: "Please allow me to introduce yourself."